Dotterbloemen en orchideeën
Dat we te maken hebben met bijzondere natuur in de Vledder Aa is niet geheel onbekend. Het is een prachtig natuurgebied. We lichten graag een aantal bijzondere soorten uit en maken we een link naar de maatregelen die we in het gebied gaan treffen.
Foto: dotterbloemen, door Hans Dekker.
Heel bijzondere natuur
Wat de natuur en biodiversiteit in de Vledder Aa anders maakt dan andere graslanden, is dat het gebied in een beekdal ligt. Daardoor zijn de graslanden in verhouding natter dan andere gebieden. We kunnen onderscheid maken in vochtigheid door neerslag en kwelwater. Neerslag stagneert waardoor plassen op het land kunnen komen. Maar er is ook van vorm van vochtigheid vanuit de grond, ook wel kwelwater genoemd.
Kwelwater, wat is het?
“Dat is een beetje een technisch verhaal over bodemchemie. Als wandelaar kun je kwelwater zien doordat er een olieachtig laagje op het water ligt en de sloot oranje kleurt door het ijzer in het water", vertelt Lysander Oossanen, boswachter bij Staatsbosbeheer. “Kwelwater ontstaat over het algemeen wanneer regenwater van hoger gelegen gebied, in dit geval de bossen van het Drents-Friese Wold, onder de grond naar lager gelegen gebied stroomt. Op sommige plekken komt het water zelfs met druk uit de grond. Deze grondwaterstromingen zijn vaak al heel wat jaren onderweg. Tijdens deze reis worden mineralen meegenomen die met het water naar de oppervlakte komen. Dit in tegenstelling tot zuur regenwater wat arm is aan mineralen. In kwelwater zit onder andere veel ijzer en kalk. Dat maakt het water rijker aan mineralen, maar het maakt ook de grond schraler. Dit komt doordat het water ijzer bevat en bindt fosfaat uit de grond aan zich vast. Hierdoor kunnen planten fosfaat slechter opnemen voor groei. En precies dát zorgt voor schrale omstandigheden en die zorgen vervolgens voor een bijzondere vegetatie", zegt Lysander. Plekken waar kwel aan de oppervlakte komt worden steeds zeldzamer, want in veel gevallen wordt kwelwater direct afgevoerd via sloten. Ook zien we dat op veel plekken de bodem zuurder is door gebrek aan kalk en andere mineralen. Lysander: "Zo komen hier langs de Vledder Aa juist planten voor die nu zeldzaamheid zijn geworden en zien we een hoge biodiversiteit. De dotterbloem is hier een mooi voorbeeld van."
Dotterbloem, door Hans Dekker.
Verschillende vegetaties
“In het voorjaar zien we in de lager gelegen delen, waar kwel omhoog komt langs de Vledder Aa, de dotterbloem prachtig geel bloeien. En vanaf eind mei gaan er verschillende orchideeën bloeien, zoals de rietorchis en de gevlekte orchis. Deze soorten zijn heel bijzonder omdat ze op weinig andere plekken groeien", vertelt Lysander.
Foto’s: gevlekte orchis, door Hans Dekker.
Maatregelen
“Kwelgrond is dus heel essentieel voor het gebied. Als kwelstroming wegvalt, verdroogt de grond en zijn we bijzondere vegetatie zo kwijt. Daarom moeten de percelen zo nat mogelijk blijven. Hoe meer we kweldruk sturen, hoe meer kwetsbare soorten we krijgen en hoe hoger de biodiversiteit wordt”, sluit Lysander af.
Op dit moment maken we achter de schermen hydrologische berekeningen voor de Vledder Aa om te kijken hoe we de natuurlijke kwelstromen weer kunnen laten terugkeren in het gebied en zo de biodiversiteit kunnen behouden en versterken. Zodra hier meer over bekend is informeren we hierover.